Kultura


Historia literatury hiszpańskiej



Dzieje literatury hiszpańskiej są ściśle związane z historią ziem położonych na Półwyspie Iberyjskim. Okres tworzenia pisanych dzieł kultury obfitował w nawarstwianie się różnorakich wpływów. Panowanie rzymskie, arabskie czy też literatura przybyłych na półwysep Żydów kształtowała w pewnym stopniu przyszłą literaturę hiszpańską. Przed powstaniem pierwszych dzieł w języku hiszpańskim (kastylijskim) na terenie współczesnej Hiszpanii rozwijała się literatura w języku łacińskim, a także literatura hispano-arabska oraz judeo-arabska.

Średniowieczna literatura hiszpańska



Podział średniowiecznej Hiszpanii na liczne państwa i księstwa powodował, że mówiono tam odrębnymi dialektami, np. w Aragonii - aragońskim, a w Kastylii - kastylijskim. Jednakże wraz z ekspansją terytorialną Kastylii następowała ekspansja języka kastylijskiego, który stał się z czasem literackim językiem całego półwyspu.

Do najbardziej znanych hiszpańskich artystów należą:


Malarstwo hiszpańskie



Wybitni malarze hiszpańscy

:

Hiszpańska muzyka



Muzyka hiszpańska nie stanowi jedolitego stylu. Cechą charakterystyczną jest specyficzne zróżnicowanie regionalne, wynikające z przemieszania kulturowego Hiszpanii (m.in. kultura arabska, żydowska lub cygańska).

Przez wiele stuleci muzyka hiszpańska kształtowana była przez liczne, zmieniające się wpływy kulturowe. W epoce średniowiecza tzw. śpiew wizygocki (liturgiczny) przeobraził się w tzw. mozoarabski, aby wreszcie przeważyły w nim elementy muzyki chrześcijańskiej. W XVI wieku nastąpił rozkwit religijnej polifonii wokalnej, a także muzyki organowej i lutniowej. W XVII wykształciła się oryginalna forma opery tzw. zarzuela, która ewoluowała w następnych stuleciach w popularną hiszpańską tonadillę i sainete. Muzyka hiszpańska poddana była w owym czasie oddziaływaniu trendów neapolitańskich (działalność włoskiego śpiewaka, kastrata - Farinellego).

Dopiero w XIX wieku muzycy hiszpańscy podjęli próbę wyzwolenia się spod obcych wpływów i wskrzeszenia tradycyjnej, narodowej opery (F. Pedrell). Powstawały liczne konserwatoria, które kontynuowały rozwój szkoły narodowej.

Odrębność regionalna zaznacza się zwłaszcza w muzyce Katalonii, w której widoczne są wyraźne wpływy francuskie. Dla Galicji typowe są elementy muzyki autochtonicznej. W Kastylii charakterystyczne są takie formy, jak: villancico, romanza i pieśń religijna. W Andaluzji i Lewiancie zaznaczyły się wpływy orientu i muzyki cygańskiej.

Flamenco (synonim terminu flamandzki) to zjawisko kulturowe, związane z folklorem andaluzyjskich cyganów, obejmujące muzykę, śpiew, taniec, strój i zachowania.

Taniec flamenco to niezwykle ekspresyjne wyrażenie uczuć tańczących, za pomocą szerokiej gamy figur choreograficznych, gestu, mimiki, a także silne akcentowanie rytmu poprzez różne sposoby uderzania butów o podłogę.

Jest to taniec wykonywany solo, w duecie, grupowo lub składa się z kolejnych "solówek", wykonywanych przez poszczególnych tancerzy.

Strój tancerzy - przeważnie czarny, granatowy lub ciemnobrązowy - to obcisłe spodnie, biała koszula, obcisła kamizelka, mała apaszka pod szyją, buty wzorowane na butach do jazdy konnej z wysokimi obcasami i charakterystyczny płaskodenny kapelusz. Kamizelka i kapelusz bywają wykorzystywane jako element choreografii.

Strój tancerek to przede wszystkim bardzo szeroka, kolorowa falbaniasta spódnica lub suknia (wykorzystywana w tańcu), falbaniasty gorset i kolorowa chusta, uzupełnieniem czasem bywa wachlarz, grzebień lub kwiat.

Muzyka wykonywana jest przede wszystkim na gitarze (choć zdarzają się przypadki użycia fletu, skrzypiec, wiolonczeli). Rytm wybiją zarówno tańczący jak i śpiewacy przez: uderzenia dłońmi (klaskanie), pstrykanie palcami, uderzenia otwartymi dłońmi o pudła, na których siedzą śpiewacy i za pomocą kastanietów.

Z punktu widzenia charakteru wykonywanego śpiewu (muzyki) rozróżnia się następujące rodzaje flamenco:


  • cante jondo (cante grande): siguiriyas, soléa, tientos
  • cante intermedio: bulerías
  • cante chico: alegrías, fandango, farruca, sevillana

    [Zabytki] Obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO * 1984 - Zespół zabytkowy w Kordowie (wpis rozszerzony w 1994)
    * 1984 - Alhambra, ogrody Generalife, twierdza Albaicín w Grenadzie (wpis rozszerzony w 1994)
    * 1984 - Katedra w Burgos
    * 1984 - Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem
    * 1984 - Dzieła A. Gaudiego w Barcelonie : Park Güell, Pałac Guëll, Casa Mila, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Familia, Casa Batlló i krypta w Colonia Guëll (K, wpis rozszerzony w 2005)
    * 1985 - Jaskinia Altamira
    * 1985 - Zespół zabytkowy w Segowii i akwedukt
    * 1985 - Oviedo - zespół zabytkowy i kościoły z czasów królestwa Asturii (K, wpis rozszerzony w 1998)
    * 1985 - Zespół zabytkowy w Santiago de Compostela
    * 1985 - Zespół zabytkowy w Ávili wraz z kościołami extra-muros
    * 1986 - Architektura w stylu mudejar w Aragonii (K, wpis rozszerzony w 2001)
    * 1986 - Zespół zabytkowy w Toledo
    * 1986 - Park Narodowy Garajonay
    * 1986 - Zespół zabytkowy w Cáceres
    * 1987 - Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli
    * 1988 - Zespół zabytkowy w Salamance
    * 1991 - Opactwo w Poblet
    * 1993 - Zespół archeologiczny w Meridzie
    * 1993 - Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe
    * 1993 - Droga pielgrzymkowa do Santiago de Compostela
    * 1994 - Park Narodowy Do?ana
    * 1996 - Zabytkowe miasto warowne Cuenca
    * 1996 - Giełda Jedwabiu (Lonja de la Seda) w Walencji
    * 1997 - kopalnie złota Las Medulas
    * 1997 - Pałac Muzyki Katalońskiej (Palau de la Música Catalana) i szpital św. Pawła (Sant Pau) w Barcelonie
    * 1997 - Klasztory San Millan w Yuso i Suso
    * 1998 - Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim
    * 1998 - Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares
    * 1999 - Ibiza, różnorodność biologiczna i kulturowa
    * 1999 - San Cristóbal de la Laguna
    * 2000 - Stanowisko archeologiczne Atapuerca
    * 2000 - Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí
    * 2000 - Zespół archeologiczny Tárraco
    * 2000 - Gaj palmowy w Elx
    * 2000 - Rzymskie mury obronne w Lugo
    * 2001 - Krajobraz kulturowy Aranjuezu
    * 2003 - Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza
    * 2006 - Most Biskajski


    SŁAWNI HISZPANIE

    Aktor Aktorka Piłkarz Piłkarz
    Antonio Banderas Penelope Cruz Raul Gonzalez Carles Puyol


    Podróżnik Podróżnik Piosenkarz Reżyser
    Francisco Pizarro Hernan Cortes Enrique Iglesias Pedro Almodovar


    Architekt Piosenkarz Malarz Malarz
    Antonio Gaudi Jose Carreras Salvador Dali Francisco Goya